• مدیریت سایت
• آموزش موسیقی, آموزش سلفژ, سلفژ, مقالات

آموزش سلفژ کلیدی برای کشف اسرار پنهان موسیقی

آموزش سلفژ شما را با معماری پنهان در موسیقی آشنا می‌کند و بستری ایده‌آل برای تقویت گوش در موسیقی است.

خواننده، پیانیست یا گیتاریست و آهنگساران یک نیاز مشترک با هم دارند و آن تهیه نت مناسب و قابل شنیدن برای استفاده است. سلفژ باعث می‌شود گوش‌های شما که در حقیقت مهم‌ترین عضو برای آموزش موسیقی است تقویت شود. از این جهت که اینجا بحث خواندن پیش می‌آید شاید برای یک خواننده چندان عجیب نباشد؛ ولی عامل تشویش مهمی برای نوازنده‌ها به‌ويژه در نخستین روزهای ورود به دنیای موسیقی است.همیشه سلفژ و نت خوانی برای هر موزیسینی یک چالش مهم می باشد.

آموزش سلفژ کلیدی برای کشف اسرار پنهان موسیقی

سلفژ روشی برای معرفی و یادگیری مفهوم گام‌ها و یک سیستم برای سرایش موسیقی یا وزن خوانی از طریق حس بینایی است. تصور کنید یک خواننده یا نوازنده باید قطعه‌ای را اجرا کند؛ ولی آن قطعه را تاکنون نشنیده یا یاد نگرفته؛ اینجا است که نیاز به یادداشتی کوچک برای راهنمایی وزن و ریتم به خواننده احساس می‌شود.

با آموزش سلفژ شما مفاهیم و تئوری موسیقی را به درون دنیا ذهنی خود وارد می‌کنید و دیر زمانی نمی‌گذرد که می‌توانید صدای نت‌ها و انواع ریتم‌ها را در ذهن خودتان چنان تداعی کنید که گویی کسی آنها را می‌خواند یا می‌نوازد؛ اما اینکه چگونه آموزش سلفژ چنین توانایی شگرفی به شما می‌بخشد را باید در تاریخچه سلفژ جست‌وجو کرد.

تاریخچه سلفژ

نخستین نشانه‌های ظهور سلفژ را باید در قرن یازده میلادی و در نظریه‌های گوئیدو د آرتزو درباره موسیقی پیدا کرد.

در حدود هزار سال پیش راهبی در ایتالیا که مسئول گروه کر بود با یک مشکل جدی برخورد کرد. او برای آموزش مناجات‌ها به راهبان باید تلاش زیادی صرف می‌کرد؛ به‌ویژه که آن زمان موسیقی مانند امروز روی کاغذ نوشته نمی‌شد و موهبتی به‌نام سلفژ وجود نداشت.

نخستین نشانه‌های ظهور سلفژ را باید در قرن یازده میلادی و در نظریه‌های گوئیدو د آرتزو پیدا کرد.

در حقیقت شیوه آموزش موسیقی با خواندن مکرر آوازها انجام می‌شد تا سرانجام راهبان به نظم و هماهنگی لازم دست پیدا کنند. پس گوئیدو در پی یافتن یک روش سریع‌تر تصمیم گرفت نت‌ها را براساس هجاها نامگذاری کند تا بتواند گام‌ها را نشان دهد.

گوئیدو برای انتخاب این هجاها به یک مناجات خاص متمرکز شد. سروده‌ای مذهبی که در وصف یحیی تعمید دهنده بود. گوئیدو نخستین صدای هر عبارت مناجات به عنوان یک هجا انتخاب شد. این انتخاب هوشمندانه بود چرا که  حرف اول هر عبارت یا نخستین هجا در این سرود در نت خاص اجرا می‌شد و عبارت بعدی در نت بالاتر و همین‌طور الی آخر باعث تداعی مفهوم گام‌ها می‌شد.

هنگامی‌که گوئیدو کار رمز‌گذاری خود را تمام کرد صاحب شش علامت شده بود که به فواصل بین آنها اشاره می‌کرد و آنها را گام شش نتی نامید. این شش عبارت بودند از اوت، رِ، می، فا، سو و لا .

درعین‌حال گوئید و از طریق دست راهنما یک یادیار مفید نیز طراحی کرد. شما به کمک یادیارها می‌توانید بین مفاهیم رابطه برقرار کنید تا آنها را بهتر به‌خاطر بسپارید. آشنایی با یادیارها در موسیقی یک روش مناسب برای پیشرفت سریع در آموزش موسیقی است.

از معروف‌ترین این یادیارها یادگیری خط حامل با دست است. در سلفژ نیز دست راهنمای گوئیدو جزو نخستین یادیارها برای آموزش سلفژ بود.

روش گوئیدو  در ابتدا با استقبال مواجه نشد؛ ولی آنقدر خوب بود که به تدریج در سراسر ایتالیا رایج شد. همین سیستم نام‌گذاری نت‌ها به سلفژ مشهور شد و به ابزاری تبدیل شد تا موسیقی‌دان‌ها بتوانند رابطه بین فواصل موسیقی را درک کنند.

سلفژ و هفتمین نت

در طول قرن هفدهم ترکیب هجا شش‌تایی متحول شد، چرا که دیگر تئوری گام شش نتی کافی به نظر نمی‌رسید. بنابراین  ژان فیلیپ رامو که از نظریه‌پردازان به‌نام موسیقی بود پرسش کلیدی را به زبان آورد که اگر از نت لا نت بالاتری نیز باشد چه می‌شود؟ این برخلاف رویه جاری بود و همین  تلنگر باعث شد نت هفتم وارد سیستم موسیقی شود و بشر به مفهوم گام بزرگ یا گام ماٰژور نزدیک شود. پس نت هفتم یا همان نت  سی (Sancte Iohannes) متولد شد.

سلفژ و هفتمین نت

بدین گونه همچنان که هجای اوت جای خود را به هجای دو داد به این مجموعه هجا عضو جدید به نام  هجای si اضافه شد که ترکیبی از دو حرف اول کلمات آخرین عبارت سرود یحی تعمید دهنده بود. این کلمه به لفظ  Sāncte Iōhannēs یا سنت یوحنا در انتهای سرود ثبت شده بود و به معنای یحیی مقدس است. البته امروزه در برخی از متدهای سلفژ نظیر سلفژ کروماتیک بنا به دلایلی به جای سیلاب Si از  Ti استفاده می کنند.

استفاده از سیلاب Ti به جای Si در برخی متدها مانند سلفژ کروماتیک

سلفژ ساختار و معماری موسیقی

هنوز هم آموزشگاه‌های موسیقی فراوانی هستند که بدون آموزش سلفژ برنامه‌ها با آموزش موسیقی خود را ارائه می‌دهد ولی این کار آنها باعث می‌شود هنرجویان از لذت شناخت ساختار و معماری موسیقی محروم شوند.

نوازنده‌ها و خواننده‌ها به سیستمی نیاز دارند که در درک گام نسبی و گام مطلق به آنها کمک کند. پیگیری موقعیت نت‌ها روی خط حامل در جهت عمودی درباره گام‌ها و پویش نت‌ها در جهت افقی خط حامل دربارهٔ ریتم قطعه موسیقی اطلاعات ارزشمندی را به شما می‌دهد. البته در ادامه آموزش سلفژ با خطوط افزوده و خط میزان نیز آشنا خواهید شد.

نت‌ها در موسیقی به‌عنوان الفبای موسیقی مطرح هستند. همان‌طور که شما در زبان‌های مختلف از خطوط افقی و عمودی برای قراردادن و تطبیق شکل حروف با فرم اصلی آن‌ها کمک می‌گیرد در موسیقی نیز خطوط راهنمایی به‌عنوان خط حامل وجود دارند که جایگاه هر نت را مشخص می‌کنند.

نت‌ها در موسیقی به‌عنوان الفبای موسیقی مطرح هستند

در آموزش زبان انگلیسی  برای مبتدیان با کمک دو خط با فاصله کم ابعاد و اندازه و فرم حروف مشخص می‌شود. در موسیقی نیز مشابه این خطوط منتهی در قالب ۵ خط دیده می‌شوند. قرارگیری نت‌ها در زیر، رو و بالای هر خط از خطوط حامل باعث می‌شود که یک نام خاص به آنها تعلق گیرد.

نام گذاری نت‌ها

شیوه نام‌گذاری یا خواندن مرسوم نت‌ها بر دو سیستم هجایی و سیستم الفبایی است. درنتیجه شما در سیستم هجای نتها را با دو، ر، می، فا، سل، لا، سی یا در حقیقت Do, Re, Mi, Fa, So, La, Si و در سیستم الفبایی به صورت حروف انگلیسی C ،D ،E ،F ،G ،A ،B خواهید شناخت.

آموزش سلفژ  بر اساس دو سیستم اصلی تعریف می‌شود.

• دو ثابت

 در این فرم دو ثابت یا نت نویسی ثابت هجا به گام صدا اختصاص داده می‌شود

• دو متحرک

در فرم دو متحرک یا نت نویسی متحرک هجا به درجات یک گام  دو نخستین درجه از گام ماژور بزرگ اختصاص داده می‌شود. انجام متحرک movable do البته در قرن نوزدهم سیستم دو متحرک به تونیک sol-fa مشهور بود.

باید گفت که در سیستم دو ثابت نت C به معنای Do است و اینکه همیشه D روی یک ساز مانند پیانو D معنا دهد برای حفظ ساختار و قطعیت خوب است؛ ولی در نت‌خوانی متحرک فراگیران به آسانی متوجه عملکرد هر نت در گام و رابطه بین نت‌هادر یک ملودی بدون توجه به کلید می‌شوند.

در سیستم الفبایی به صورت حروف انگلیسی C ،D ،E ،F ،G ،A ،B خواهید شناخت

در سیستم دو متحرک همیشه نت دو مهم‌ترین نت گام است و مهم نیست که سرکلید چه باشد و در اکثر کشورها سیستم دو متحرک رایج به عنوان شیوه آموزش سلفژ  اجرا می‌کنند.

آموزش سلفژ

شما احتمالاً قبل از شروع نخستین کلاس آموزش سلفژ با دو، رِ، می و… آشنا شده‌اید. اختصاص یک هجا به هر نت در گام‌های موسیقی اساس سیستم نت‌خوانی است که در کشورهای غربی به سلفژ مشهور است. از سویی کلمه سلفژ به‌معنای یک دوره فشرده برای درک فواصل موسیقی و یادگیری نمادها نیز به‌شمار می‌رود.

آموزش سلفژ نه‌تنها برای همه افرادی که با موسیقی ارتباط دارند لازم است؛ بلکه برای تمام گروه‌های سنی یک فرصت ایده‌آل برا یادگیری علمی موسیقی است. شیوه‌های متفاوتی برای آموزش سلفژ در نظر گرفته می‌شود که از این میان می‌توان به متد کادالی اشاره کرد؛ لیکن نکاتی مشترک نیز وجود دارد که برای تحقق اهداف عالی آموزش سلفژ در نظر گرفته می‌شود.

آموزش سلفژ باید شما را به روح موسیقی نزدیک کند

آموزش سلفژ باید شما را به روح موسیقی نزدیک کند؛ پس لحن و قدرتی که هنگام خواندن نت‌ها استفاده می‌کنید بسیار مهم است. همین نکته عامل پیشرفت سریع شما در یادگیری سلفژ خواهد شد؛ البته تنظیم تنفس و فشاری که به ریه‌ها وارد می‌کنید با کمک استاد آموزش سلفژ به هماهنگی و دقت شما کمک خواهد کرد.

تنفس نیز در آموزش سلفژ امر مهمی است؛ پس انجام تمرینات ورزشی امر عجیبی نخواهد بود. برای اجرای سلفژ شما نیاز به نفس برای ایجاد طنین مناسب و درست دارید و بدن شما باید آماده و آرام باشد.

وسایل کمک آموزشی سلفژ

از وسایل کمک آموزشی نیز در آموزش سلفژ استفاده می‌شود. استفاده از ساز در آموزش سلفژ باعث تقویت اعتماد‌به‌نفس شما می‌شود تا از صحت اجرای نت‌های موسیقی مطمئن شوید. شما در تمرین‌های خود باید پیوند مناسبی بین سلفژ و موسیقی عملی برقرار کنید. در حقیقت هر هجا یا سیلاب از چند واج تشکیل شده که بتواند در یک بازدم آن را بیان کرد و از آنجا که هجا‌های سلفژ آهنگین‌تر از حروف هستند می‌توانید به آسانی همراه با نواختن ساز به خواندن آنها اقدام کنید.

اگرچه ساز پیانو می‌تواند گزینه مناسب این همراهی مسرت‌بخش باشد؛ ولی بهتر است بعد از مدتی که بر سلفژ تسلط پیدا کردید این کار را با چند ساز مختلف انجام دهید تا شناخت عمیق‌تری پیدا کنید. همچنین بررسی اپلیکیشن‌ها و برخی سایت ها آموزش موسیقی همچون Meludia Melody انجام تمرین‌ها در آموزش سلفژ را دلپذیرتر خواهد کرد.

مهارت سلفژ با شنیدن و تکرار کردن میسر می‌شود؛ پس استفاده از یک دستگاه ضبط صدا ایده خوبی است. نیازی نیست این ابزار چندان پیشرفته باشد. گوشی‌های همراه مملو از اپلیکشن‌های ضبط صدا است. درعین‌حال می‌توانید از اپلیکیشن‌های آموزش سلفژ همچون Solfa نیز استفاده کنید. همچنین فلش کارت‌های مناسبی برای آموزش سلفژ موجود است که با کمک استاد می‌تواند به آن‌ها دست پیدا کنید.

اپلیکیشن‌های آموزش سلفژ همچون Solfa نیز استفاده کنید

تمرین‌ها در آموزش سلفژ

البته همان‌طور که خوب می‌دانید کارِ نیکو کردن از پُر کردن پس موفقیت در آموزش سلفژ نیز وابسته به تمرین است. تمرینات سلفژ فرصت خوبی برای شناخت تئوری موسیقی است. وقتی با تمرین نت‌ها بر حسب گام بالا روند یا پایین رونده درس‌های سلفژ خود را مرور می‌کنید به مفاهیم تئوری موسیقی همچون اکتاو، انواع گام‌ها، پرده‌ها و… بهتر پی می‌برید. مطالعه تئوری موسیقی کمک می‌کند تا به بینش بهتری برای پیشرفت در مسیر یادگیری سلفژ دست پیدا کنیم.

در روند اجرای تمرینات آموزش سلفژ هیچ عجله‌ای نکنید و حتی اگر به یادسپاری صدای نت چند ساعت از وقت شما را می‌گیرد هیچ نگران نشوید؛ چرا که نباید بدون یاد گرفتن یک نت به سراغ نت بعدی بروید. می‌توانید یک اکتاو را به روزهای هفته تقسیم کنید و بعد به مرور تمرینات خود را گسترش دهید. به مرور زمان متوجه تاثیرات شگفت موهبتی به نام سلفژ خواهید شد.

موهبتی به نام سلفژ

آموزش سلفژ شما را برای رسیدن به گنجینه‌های باارزشی در سرزمین موسیقی هدایت می‌کند که بسیاری سال‌ها در طلب آن هستند؛ ولیکن راه را اشتباه رفته‌اند. بسیاری از افراد پس از سال‌ها می‌گویند، نمی‌توانند بداهه‌نوازی کنند یا حتی نمی‌توانند چیز بنوازند؛ چرا که دفتر نت خود را به همراه نیاورده‌اند.

این وابستگی به موسیقی مکتوب و البته نبود اعتمادبه‌نفس ناشی از عدم توسعه شنوایی است. هر قطعه موسیقی می‌تواند بی‌نظیر باشد؛ ولی فواصل بین نت‌ها محدود است. آموزش سلفژ به شما کمک می‌کند بر فواصل مسلط شوید و گام‌ها را شناسایی کنید. این شناخت باعث درک عمیقی از ملودی،‌ ساختار ترانه یا سرود و ویژگی‌های آکوردها می‌شود. شناخت جنبه‌های فنی مانند فواصل، آکورد، ریتم توانایی همراهی و پیش‌بینی بادامه قطعه موسیقی را در شما تقویت می‌کند.

در حقیقت بهترین روش برای درک روابط بین نت‌های مختلف شرکت در آموزش سلفژ است. شما با سلفژ به‌راحتی با الگوهای ملودیک آشنا می‌شوید و آن را در ذهن خود ثبت می‌کنید؛ چرا که نامی برای هریک به شما داده خواهد شد و وقتی نامی برای هر الگو باشد مغز به‌راحتی آن را به‌خاطر می‌سپارد.

بعد از یادگیری سلفژ و شناسایی الگوها می‌توانید آنها را تکثیر کنید که باعث می‌شود در موسیقی دیداری و نوشتن موسیقی مهارت بیشتر پیدا کنید. در این صورت وقتی الگوهای موسیقی را روی کاغذ می‌بینید؛ می‌دانید که چه صدای خواهد داشت و هنگامی‌که آنها را می‌شنوید، می‌دانید که روی کاغذ چه شکلی خواهند داشت.

آموزش سلفژ فرصتی فوق‌العاده برای یادگیری موسیقی، وزن‌خوانی و درک تئوری موسیقی است. سلفژ سده‌ها است که بخش جدایی‌ ناپذیر از موسیقی بوده و با کیفیتی که اکنون دارد شایسته است که به بخش مهمی از تمرین روزانه موسیقی شما تبدیل شود. این قدرت شگفت‌انگیز که بتواند با دیدن نت و ملودی موسیقی را در ذهن خود تداعی کنید با گذشت زمان و تمرین آموزش سلفژ کاملا در دسترس و میسر است.

آموزش سلفژ فرصتی برای خلاقیت

تقویت مهارت آهنگ‌سازی نیز از مزیت‌های جذاب آموزش سلفژ است. با کمک سلفژ ایده‌‌های عالی برای ساخت ملودی، آواز یا قطعه‌ای برای یک ساز در دسترس خواهید داشت که می‌تواند با دیگر نوازندگان به اشتراک بگذارید.

مزیت مهم دیگر آموزش سلفژ توانایی آوانویسی نت‌ها است که به شما فرصت می‌دهد قطعاتی را که حتی نتهای آن در دسترس نیست به روی کاغذ ثبت کنید. از همین جهت به‌راحتی می‌توانید از قطعات جدید و ناشناخته از موسیقی فرهنگ‌های دیگر نیز یک بانک اطلاعاتی جذاب برای الهام و حتی تنظیم آهنگ‌های جدید ایجاد کنید.

آموزش سلفژ باعث شناخت بهبود نسبی شناخت شما از ملودی‌ها می‌شود و حتی می‌توانید بقیه ملودی را تصور کنید و هنگام مواجه شدن با خلاقیت و تزیینات در قطعات بهتر آن‌ها را به‌خاطر بسپارید. مهارت در درک گام نسبی تا حد زیادی می‌تواند به شناسایی و ایجاد دوباره بک نت در مقایسه با یک نت مرجع کمک کند که حتی با وجود نیم پرده نیز این شیوه کارآمد است. توانایی یادآوری ملودی‌ها علاوه بر کمک به فهم مباحث تئوری در ترانه‌سرایی و بداهه‌نوازی بسیار موثر است.

این روش علاوه بر نقش مهمی که در تقویت مهارت خواندن نت‌های موسیقی یا سرایش موسیقی دارد باعث افزایش دقت و مهارت ریتمیک شما نیز می‌شود.

سلفژ و شنوایی درونی

تصور کنید برای لحظاتی ملودی زیبای در ذهن شما شکل می‌گیرد ولی قبل از آنها بتواند آن را دوباره به یاد بیاورید از ذهن ما محو می‌شود. این سلفژ است که به‌ شما فرصت می‌دهد چنین ملودی‌های در ذهن خود ثبت کنید و از همین طریق است که مهارت بداهه‌نوازی در اهالی موسیقی تقویت می‌شود.

آموزش سلفژ و شنوایی درونی

از میان پنج حس معروف این شنوایی است که برای درک موسیقی نقش کلیدی را بازی می‌کند؛ ولی روش‌های آموزش موسیقی نادرست اغلب به توسعه و تقویت شنوایی توجه ندارند. یک گام دیگر نیز برمی‌داریم و اینجا از شنوایی درونی نیز یاد می‌کنیم که چالش اصلی مبتدیان و آماتورها است و به شنیدن صداهایی مربوط می‌شود که تولید نمی‌شوند یا حتی در اکثر اوقات به طور کامل حذف می‌شوند.

خواندن بصری موسیقی یا سرایش موسیقی باید منجر به تقویت شنوایی درونی شما می‌شود و شنوایی درونی یعنی شما می‌توانید صدای نتها را بدون اینکه نواخته شوند بشنوید و تصور کنید.

هنوز هم بسیاری از نوازنده‌ها به‌ویژه در هم‌نوازی از شنیدن صدای خودشان عاجز هستند، چه برسد به شنیدن صدای دیگران. از همین رو ضبط کردن تمرین‌ها یک راه آسان برای کشف مواردی است که هنگام اجرا متوجه آنها نبودید. بعد از سال‌ها  این مي‌تواند عرق سردی بر پیشانی بسیاری از نوازندگان بنشاند که چگونه چنین چیزی ممکن است و البته همین حجت مناسبی است که باید به توسعه شنوایی و نحوه گوش دادن خود با کمک آموزش سلفژ بپردازیم.

سلفژ برای کودکان

بچه‌ها آواز خواندن را دوست دارند و با پخش آهنگ یک انیمیشن یا حتی یک سرود مذهبی تمایل شدید خود را به همراهی و آوازخوانی نشان می‌دهند. این فرصت مناسبی است تا با آموزش سلفژ به علاقه و استعداد آن شکل و نظم دهیم تا از آن به نحو بهتری استفاده کنند.

روش‌های آموزش موسیقی گوناگونی برای بچه‌ها در دنیای آموزش موسیقی طراحی شده که با ابزار ساده‌ای همچون یک زیلوفون ساده یا حتی علایم دست بچه‌ها را با دنیای نت‌ها آشنا می‌کند. در حقیقت روش‌های آموزش موسیقی به کودکان بسیار علمی است و در طول چند دهه اخیر بسیار کارآمد شده‌اند تا حدی که جزو دروس رسمی مقاطع تحصیلی به شمار می‌روند.

آموزش سلفژ علاوه بر تقویت حافظه و قوه شنیداری بچه‌ها عامل مناسبی برای تقویت اعتماد‌به‌نفس و شرکت در کارهای گروهی است. از سویی سلفژ می‌تواند به فرصتی برای ارتباط بین خانواده و کودکان تبدیل شود و به‌عنوان یک سرگرمی مفرح لحظات لذت بخشی را ایجاد کند، از همین رو مشارکت خانواده در کلاس آموزش سلفژ چندان چیز عجیبی نیست.

خیلی‌ها برای تقویت هوش و ذهن به شما پیشنهاد می‌کنند به کلاس‌های شطرنج یا بازی‌های فکری بروید؛ ولی به جرات می‌توان گفت برای تقویت هوش و حافظه آموزش سلفژ یکی از بهترین روش‌ها ‌است. آموزش سلفژ یک شاه کلید برای همه آهنگسازان، نوازنده‌ها، خواننده‌ها و… است تا به کمک آنها بتوانند انواع مهارت‌های لازم خود را برای درک هرچه بهتر موسیقی پرورش دهند.