• مدیریت سایت
• آموزش موسیقی, آموزش پیانو, مقالات

سونات – بررسی ساختار و تاریخچه ی آن

بدون شک واژه ی سونات را بارها بارها در جاهای مختلف شنیده اید. همیشه وقتی این کلمه را می شنوید. بی درنگ نام بتهوون در ذهنتان نقش می بندد. در پستی که مربوط به زندگی بتهوون است گفته شده است که “او به مفهوم سونات وسعت بخشید و ان را به صورت محملی قدرتمند در بیان احساسات در آورد” این اطلاعات گرچه مفید است اما چیزی که مهم است مفهوم سونات می باشد.

سونات – بررسی تاریخچه و ساختار آن

در ابتدا باید بگویم منبع این مقاله کتاب تاریخ موسیقی غرب اثر هیوم ام میلر و دیل کاکرل می باشد. که کتاب بسیار خوب و معتبری برای کسانی که به تاریخ موسیقی علاقمند هستند می باشد.

سونات:

“در موسیقی دوره ی باروک این کلمه کاربرد های مختلفی در سبک، فرم و سازبندی در ذهن تداعی می کند. هیچ کلمه ای در موسیقی دوره ی باروک به ابهام این کلمه نیست.”

از لحاظ تاریخی سونات از کجا و چگونه شکل گرفته است؟

“اصطلاح سونادا (sonada) برای اولین بار در سال ۱۵۳۵ و در مجموعه ای از آثار ساز لوت (سازی زهی می باشد) اثر لوئیس ده میلان به چشم می خورد. یکی از نخستین آثار مشهوری که این کلمه را در عنوان خود دارد سونات پیانو و فورته برای دو گروه سازهای بادی برنجی اثر جووانّی کابریلی است. بنابراین سونات در کاربردهای ابتدایی اش صرفا به معنای اثری بوده است که برای ساز نوشته شده باشد. یعنی در مقابل کانتات که به صورت عام به معنای اثر آوازی می باشد.”(تاریخ موسیقی غرب،هیوم ام میلر)

در سال های ۱۶۰۰ الی ۱۶۵۰ کانتسوناهای سازی در چند قسمت، که از حیث تمپو و وزن یا یکدیگر تضاد داشتند تضنیف می شدند. این قسمت ها طویل تر و کم شمار تر شدند و سرانجام به صورت موومان هایی مجزا در آمدند و با رسیدن سال ۱۶۵۰ کانتسونا با سونات آمیخته شدند و اصطلاح اخیر جایگزین اولی گردید.

در موسیقی دوره ی باروک انواع سوناتها اعم از سونات کلیسا، مجلسی ،سوناتهای برج و سوناتهای کلاویه براساس ویژگی هایی وجود داشتند. هر کدام را می توان به تفضیل توضیح داد در اینجا به نام بردن اینها بسنده می کنیم.

مواردی که در مورد سونات اشاره شده صرفا منشاء تاریخی این فرم بود و ما میتوانیم آن را در دوره های مختلف بررسی کینم مثلا چگونگی این فرم در دوره ی کلاسیک و یا در دوره ی رمانتیک. اما در نوشته ی بالا در مورد منشاء تاریخی سونات صحبت شد.

از لحاظ ساختاری چه ویژگی هایی دارد؟

سونات براساس یک فرم سه تایی ساخته می شود. به اختصار در موسیقی می گویند در فرم ABA که به این معنی می باشد ابتدا یک تم معرفی می شود سپس گسترش تم و در نهایت همان تم تکرار می شود. نکته ی جالب فرم سونات این است که ساختارش نه تنها اجازه ی شکستن بسیاری از قوانین پایه ای تئوری موسیقی را می دهد بلکه به چنین کاری را تشویق می کند. مثلا در یک سونات شما اجازه دارید که گام و کسر میزان را در وسط قطعه تغییر دهید. اما کمی می خواهیم راجع به سونات بیشتر صحبت کنیم.

در ادامه می خواهیم کمی فرم سونات را بررسی کینم. ابتدا به قسمت معرفی تم (A) می پردازیم. منظور از معرفی تم چیست؟

این قسمت اغلب خود به دو بخش تقسیم می شود:

بخش اول که همان تم اصلی قطعه را ارائه می دهد به نوعی این بخش شامل ملودی می باشد که بیشتر از بقیه ی قسمت ها در ذهن نقش می بندد.

بخش دوم بازتابی از بخش اول می باشد. شبیه به بخش اول البته با کمی تغییرات می باشد.

قسمت دوم (B) که بسط و توسعه می باشد به نوعی این قسمت طوری است که گویی متعلق به یک قطعه ی متفاوتی است.در این قسمت می توانید علامت سرکلید متفاوت و از همه مهمتر ایده ی موسیقیایی کاملا متفاوت از تم اصلی داشته باشید. معمولا این قسمت از سونات بسیار هیجان انگیز است. در واقع در این قسمت به سمت یک مفهوم جدید حرکت می کنیم.

پس از قسمت بسط و توسعه (B) می رسیم به نقطه آسایش با تکرار تم، در این قسمت هر تغییری اعم از علامت سرکلید و کسر میزان برمیگردد به همان که در تم اولیه بود. در واقع قسمت نهایی سوناتها تکرار تم اول است.

سونات – بررسی ساختار -قسمت های مختلف

در زیر تعدادی از سوناتهای پیانو بتهوون را قرار می دهم. با بررسی قسمت های مختلف هر قطعه در این فرم نکات بسیار ارزشمندی می توانید هم از هامونی هر قسمت و هم از ملودی هر قسمت استخراج کنید. به هارمونی انتهایی هر قسمت و به توالی آکورد ها توجه کنید.

[button color=”green” size=”medium” link=”https://www.chargah.ir/wp-content/uploads/2019/03/sonata-beethoven.pdf” icon=”” target=”true”]دانلود نت پی دی اف[/button]

[button color=”green” size=”medium” link=”https://www.chargah.ir/wp-content/uploads/2019/03/moonlight-sonata.pdf” icon=”” target=”true”]دانلود نت moonlight[/button]

با تهیه ی دوره آموزش هارمونی موسیقی توانایی آنالیز ساختار های هارمونیکی را بدست آورید. در این دوره مفاهیم هارمونی ساده و روان تدریس شده است.برای تهیه ی این دوره کلیک کنید.

این مقاله متعلق به سایت آموزش موسیقی چارگاه می باشد.